In veel gevallen orden deze publieke en semi-publieke ruimtes zelden écht benut als kwalitatieve verblijfsplekken. Nochtans schuilt juist in die plekken een groot potentieel voor vergroening, ontmoeting en klimaatbestendigheid.
Tijdens onze zoektocht naar inspirerende voorbeelden van hoe zulke ruimtes vandaag anders kunnen worden ingevuld, stootten we op een plek die nét het tegenovergestelde laat zien: een binnentuin die al vijftig jaar lang bewijst dat goed ontwerp geen update nodig heeft.
Binnengebieden en doorgangszones
De tuin tussen de gebouwen van de studentenresidentie Camilo Torres in Leuven werd begin jaren ’70 ontworpen door landschapsarchitect Jacques Wirtz, en toont hoe een doorgangszone – mits met visie ontworpen – een stille, duurzame publieke ruimte kan worden die generaties lang blijft werken.
Wat kunnen gemeenten, ontwerpers en beleidsmakers vandaag leren van zo’n plek? En hoe helpt een tuin uit de jaren ’70 ons om na te denken over de toekomst van publieke ruimte?
Een plek die de tijd trotseert
Begin jaren ’70 realiseerde KU Leuven op de Camilo Torres-campus een binnentuin als onderdeel van een vernieuwende visie op studentenhuisvesting. De omliggende residentiegebouwen — ontworpen door Jan Delrue en Guido Konings — tonen typische regionaal geïnspireerde betonarchitectuur uit het eind van de jaren ’60 . De buitenruimte daarentegen is het werk van landschapsarchitect Jacques Wirtz, die met glooiende paden, dichte beplanting en robuust houten zitmeubilair een verstilde en tijdloze tuin wist vorm te geven.
Meer dan wonen alleen
Het ging niet alleen om wonen, maar ook om leven – samen, in de stad, met ruimte om even te ontsnappen aan de drukte.
Jacques Wirtz ontwierp de tuin als een zachte tegenpool voor de strakke modernistische architectuur errond. Hij werkte met glooiingen, massieve struiken, kronkelende kasseipaden en robuust houten zitmeubilair. De ruimte voelt aan als een wandeling door een miniatuurpark, eerder dan een doorgangszone of ‘tuin bij een gebouw’. En dat is precies de bedoeling.
Waarom deze tuin zo relevant blijft
Wat deze plek zo bijzonder maakt, is dat ze moeiteloos aansluit op hedendaagse stedelijke uitdagingen, zonder dat ze ooit is aangepast. De tuin van Camilo Torres laat zien dat een goed ontworpen ruimte niet telkens opnieuw moet worden uitgevonden, maar dat ze – mits doordacht – haar waarde blijft behouden doorheen de tijd.
Klimaatbestendig
De grote bomen bieden schaduw en verkoeling. De beplanting buffert water. De paden volgen de natuurlijke glooiing van het terrein. Geen afwatering nodig, geen betonnen goten. Alles stroomt vanzelf.
Rustgevend en toegankelijk
Midden in de stad biedt de tuin stilte. Geen expliciete signalisatie, geen harde grenzen. Enkel geborgenheid. En banken – lage, sobere banken die uitnodigen om te zitten, of gewoon even te zijn.
Duurzaam en onderhoudsvriendelijk
De gebruikte materialen – hout, kasseien, groenstructuren – vragen weinig onderhoud. Er is geen uitgesproken seizoensdecoratie, maar wel natuurlijke ritmiek: schaduw in de zomer, licht in de winter, bladval in de herfst.
Mensgericht zonder te sturen
Er zijn geen voorgeschreven functies, geen vaste routes. Mensen gebruiken de ruimte zoals ze willen: om te wandelen, te studeren, te praten, of niets te doen. En net dat maakt ze zo krachtig.
Wat steden en gemeenten hiervan kunnen leren
Voor veel steden en gemeenten ligt de focus vandaag op het herinrichten van publieke ruimte: vergroenen, klimaatbestendiger maken, sociale functies versterken. Vaak wordt daarbij gekeken naar nieuwe technologieën of opvallende concepten. Maar het voorbeeld van Camilo Torres toont dat de grootste inspiratie soms ligt in eenvoud, rust en helder ontwerpdenken.
Deze tuin is geen ‘project’, maar een zorgvuldig gemaakte achtergrond voor het dagelijks leven. En net dat verdient navolging.
Enkele inzichten voor ruimtelijk beleid:
• Investeer in groen dat meegroeit met de stad, niet tegen haar in.
• Ontwerp publieke ruimte die niet alles ‘invult’, maar ruimte laat.
• Gebruik materialen die verouderen met waardigheid.
• Zie tussenruimtes niet als restzones, maar als volwaardige verblijfskernen.
De rol van straatmeubilair: wanneer eenvoud volstaat
In deze tuin geen flashy banken of slimme verlichting. Enkel robuuste houten zitblokken, laag bij de grond, verspreid in het groen. Maar ze werken. Omdat ze op de juiste plek staan. Omdat ze gemaakt zijn om te blijven. En omdat ze passen binnen het grotere gebaar van de tuin: een plek voor verstilling.
Straatmeubilair hoeft niet altijd te verrassen of innoveren. Soms is het gewoon een manier om ruimte menselijk en toegankelijk te maken, zonder zich op te dringen.
Terug naar de essentie
De tuin van Camilo Torres toont dat publieke ruimte ook een stilteplek mag zijn. Een plek die niet vraagt om gebruik, maar uitnodigt tot aanwezigheid. In een tijd waarin steden onder druk staan om altijd méér te bieden – meer actie, meer interactie, meer beleving – herinnert deze binnentuin ons eraan dat goed ontwerp soms net betekent: minder doen, en beter kijken.
